Macrofotografie is fotografie waarbij het onderwerp minimaal op ware grootte op de beeldsensor wordt afgebeeld. Deze verhouding van 1:1 noemen we de afbeeldingsmaatstaf. Het onderwerp wordt dan vergroot noch verkleind. Met een verhouding van 1:2 is het sensorbeeld slechts de helft van het origineel en spreken we eerder van een close-up. Groter maken dan in werkelijkheid kan ook. Met een verhouding als 2:1 of hoger kun je minieme details echt enorm opblazen. Er zijn een aantal technieken om macrofoto’s te maken.

De opdracht.
Maak een macrofoto van een onderwerp naar keuze.

Techniek

Er is een aantal opties om met macrofotografie aan de slag te gaan:

• Voorzetlenzen
• Macro-objectief
• Tussenringen
• Balapparaat
• Omgekeerde lens

Voorzetlenzen

Een relatieve goedkope manier om aan de slag te gaan met macrofotografie is het werken met zogenaamde voorzetlens. Deze zijn verkrijgbaar in verschillende sterktes, van +1 tot +10.
Een voorzetlens kun je simpel op de lens van de camera schroeven. De lens verkort dan de minimale afstand tot je onderwerp waarop je nog kunt scherpstellen (de instelafstand). Hoe lager deze waarde, des te dichterbij je kunt fotograferen en des te groter het onderwerp in beeld komt.
Voordeel is de lage prijs. Voor enkele tientjes heb je al een voorzetlens. Nadeel is dat de scherpte terugloop, waardoor het werken met een klein diafragma vereist zal zijn.

Macro-objectief
De beste resultaten voor scherpte, kleur en contrast krijg je met een macrolens met een afbeeldingsmaatstaf van 1:1. Een dergelijk objectief tekent doorgaans haarscherp en dat is nodig, omdat bij macrofotografie de minste onscherpte al opvalt. Overigens is een macro-objectief niet alleen te gebruiken voor macro. Veel van deze objectieven (vooral die met een brandpuntsafstand rond de 100 mm) doen het ook heel goed als portretlens. Gebruik altijd de zonnekap, ook bij bewolkt weer of binnenshuis. Deze voorkomt hinderlijke reflecties, die je vaak pas achteraf op je computer ziet.

Macro-objectieven zijn er in allerlei brandpunten, vanaf 50 tot 200 mm. Het voordeligste objectief is de 50 mm en zo’n lens is al prima geschikt voor bijvoorbeeld plantenfotografie. Het nadeel van 50 mm is dat je wel heel dicht op het onderwerp moet kruipen en daardoor is dit type minder geschikt om schrikachtige dieren als insecten, reptielen of amfibieën te fotograferen.

Voor een bredere toepassing liggen objectieven rond 100 mm meer voor de hand. Hierbij is de afstand van camera tot onderwerp groter. Ook is de onscherpte in voor- en achtergrond mooier en rustiger. Dit komt het totale beeld ten goede. Bovendien zijn de brandpunten nog redelijk compact, licht en handzaam.

Macro-objectieven van 200mm of meer hebben het voordeel dat de afstand tussen lens en object groter wordt. Zeker als het gaat om insecten etc. Zal het onderwerp mindere snel vluchten.

Tussenringen
Via tussenringen tussen de camera en je eigen lens, verkort je de minimale instelafstand, waardoor je ook macrofotografie kunt beoefenen. Voordeel is dat je meerdere, relatief goedkope, tussenringen kunt combineren. Nadeel van deze werkwijze is dat er via de tussenringen lichtverlies optreed, waardoor je zult moeten werken met een hogere sluitertijd of iso.Een nadeel is het lichtverlies. Ook is het scherpstelgebied relatief klein.

Balgapparaat
Een macrobalg werkt hetzelfde als een set tussenringen. Ook die plaats je tussen camera en objectief. Het verschil is de grotere uittrek, waardoor je nog kleinere objecten beeldvullend kunt fotograferen.

Omgekeerde lens en omkeerring
Minder bekend, maar zeker een goed werkende manier om met macrofotografie aan de slag te gaan is het werken met een omgekeerde lens door middel van een omkeerring.
Met een omkeerring monteer je een gewone lens (liefst vast brandpunt) andersom op je camera zodat je ineens heel dichtbij kunt fotograferen. Dit is een heel goede (en goedkope) manier om de kleinste dingen groot en haarscherp in beeld te krijgen. De omkeerring is een ring die aan de ene kant schroefdraad en aan de andere kant een camera-aansluiting heeft.

Tips

• Manueel met scherpstelhulp
  Werk je manueel, zeker als je geen macrolens hebt. Gebruik dan je scherpstelhulp/focuspeaking om goed scherp te stellen. Let op, bij macrofotografie is het scherpstelbereik redelijk klein.
• Statief
  Bewegingsonscherpte bij macrofotografie is snel een feit. De minst geringste beweging leidt hier al toe. Gebruik daarom een statief om je beeld scherp te houden.
• Iso, diafragma, sluitertijd.
  Hoe hoger de diafragmawaarde, des te groter de scherptediepte. Een lage waarde als F 2,8 zorgt er bijvoorbeeld voor dat bij een insect alleen de facetogen scherp worden weergegeven.
  Zorg ervoor dat je een snelle sluitertijd hebt, en stel je iso daarop in.
• Flits
  Voor het maken van een echt scherpe macrofoto met veel details, heb je veel licht en vaak een snelle sluitertijd nodig. Gebruik extra lampen, of maak gebruikt van een (ring)flitser. Je hebt dan altijd genoeg licht bij je om voldoende scherptediepte in een opname te krijgen en bewegingen te ‘bevriezen’.
• Nabewerking
  Wil je iemand echt versteld laten staan van je macrofoto, dan bewerk je een goede opname vanzelfsprekend nog na voor de puntjes op de i. Wat meer contrast, stofjes wegpoetsen en wat extra felle kleuren. De allerlaatste stap in de nabewerking is de verscherping van het beeld. Bij macrofotografie is dit wellicht nog belangrijker dan normaal.

Thema’s
Je hebt er zin in. Aan de slag met macrofotografie. Je hebt de hele eettafel omgebouwd, voorzien van extra lampen, een mooie egale achtergrond gefabriceerd, zodat je een mooie neutrale achtergrond krijgt. En dan komt de vraag…Wat is mijn thema eigenlijk?
Heb je geen kakkerlakken, sprinkhanen, paddestoelen in huis? Ook geen terrarium of kleine plantjes…Geen nood. Hier zijn nog wat ideetjes:

• Macroportret
  De meeste specialistische close up-objectieven hebben immers vaak een groot maximaal diafragma waarmee je een heel kleine scherptediepte kunt toepassen. Ideaal dus om de ogen van je model loeischerp te fotograferen, maar de rest van het gezicht en de voor- en achtergrond onscherp weer te geven. Zo’n portret spat bijna van de foto! Uiteraard kun je ook alléén een oog fotograferen of een paar wimpers met tegenlicht of een donszacht babywangetje.
• Alledaagse voorwerpen
  Kijk eens om je heen. De spullen in en rond je huis zijn vaak zo vanzelfsprekend, dat je de speciale karakteristieken niet meer waar neemt. Pak eens iets op, en fotografeer het in macrostand. Het is de kunst om de mogelijkheden te willen zien én vervolgens zo te fotograferen dat ze je publiek verbazen. Door iets doodgewoons af te beelden als iets heel bijzonders, ontstaat een verassingseffect dat blijft hangen.
  Denk aan close-ups van een stapel spijkers, de ventilatieroosters achterop je pc, de weefstructuur van een spijkerbroek, de nerven van een verweerde plank, de patronen van een led-lampje of de vacht van je kat. Letterlijk alle voorwerpen om je heen zijn verrassend te fotograferen!.
• Structuren en vormen
  Structuren, patronen, vormen en textuur lenen zich ook uitstekend voor verrassende macrofoto’ Het is vaak de kracht van de herhaling die onderwerpen extra laat opvallen. In dit geval kies je het lijnen-, structuur of vlakkenspel als onderwerp van je foto. Bedenk dat schuine lijnen over het algemeen een dynamisch effect hebben en dat herhaling van vormen erg goed werkt. Combineer ook licht en kleur in je composities. Schaduwen, lichtvlekken en gouden lichtkransjes accentueren vormen en textuur en kleur kan letterlijk een extra dimensie aan je structuurfoto’s geven. Grillige, glimmende of reflecterende onderwerpen zorgen voor de meest verrassende resultaten.

Veel plezier met fotograferen!